Solucan gübresi üretiminde nelere dikkat edilmeli?

Türkiye’de üretimi ve kullanımı gittikçe yaygınlaşan Kırmızı Kaliforniya solucanı gübresi, son zamanlarda Tarım ve Orman Bakanlığı’nın da konuya eğilmesine neden oldu. Solucan gübresi ile ilgili çalışmalar yapan bakanlık, yayınladığı yönetmeliklerle ve açıklamalarla kamuoyunu bilgilendirmeyi sürdürürken, gübre üretim sürecine dair bilgiler de paylaşıyor. Solucan gübresi üretiminde nelere dikkat edilmeli? konusunda söylenecek şeyler var.

Solucan gübresi üretiminde nelere dikkat edilmeli?

Bakanlığın verdiği bilgiye göre, Türkiye’de solucan gübresi üretim sürecinde; toprak yüzeyine yakın yerlerde ve organik maddece çok zengin alanlarda yaşayan epigeic solucan türleri olan, özellikle Eiseniafetida (Savigny) olmak üzere, Eiseniaandrei (Bouche), Dendrobaenaveneta (Rosa), Eudriluseugeniae (Kinberg), Lumbricusrubellus (Hoffmaister) ve Perionixexcavatus (Perrier) türleri kullanılıyor. Bu türlerin dışında toprakların farklı derinliklerinde yaşayan diğer toprak solucanı türleri ise bitkisel ve hayvansal kökenli organik materyallerden solucan gübresi üretilmesi amacıyla kullanılmıyor.

 Solucan yoğunluğu nasıl olmalı?

Solucanların yığın içinde optimum yaşam koşullarının ve üreme oranlarının sağlanması için uygun olan solucan yoğunluğu metrekarede maksimum 10 bin adet olmalı. Bu da metrekareye 10 kilogram gibi bir solucan ağırlığına denk geliyor.

Solucan yemi nasıl seçilmeli?

Solucanlar ideal koşullarda, vücut ağırlıklarından fazla besin tüketebilirler. Solucan yemi; bitkisel ve hayvansal menşeli materyallerin ayrı ayrı veya karışık kompostlaştırılması sonucu elde edilebiliyor. Solucan gübresi üretiminde bitkisel kökenli organik materyaller doğrudan kullanılacak ise veya hayvansal kökenli organik materyaller ile karıştırılacak ise bitkisel doku veya karışım mutlaka aerobik ön kompostlama işleminden geçirilmeli. Aksi takdirde, solucanlar karışım içerisindeki bitkisel dokuyu kullanmadan sadece hayvansal doku ile beslenebiliyor ve elde edilen karışım vermikompost olarak adlandırılmıyor.

Nem oranı yüzde kaç olmalı?

Solucanların büyüme hızı ile organik atıkların nem içeriği arasında önemli bir ilişki olduğu biliniyor. Solucanlar derileri üzerinden nefes alır ve bu sebeple yüzde 50’den az nem içeriğine sahip yataklar solucanlar için tehlikelidir. Solucan yemi işlemleri için ideal nem içeriği yüzde 70 ile 90 arasında olsa da Eisenia türleri için organik atıkların yüzde 80 nem içeriği maksimum gelişim için en uygun olan seviyedir. Organik atıkların nem içerikleri ideal seviyeye getirilirken, materyalin maksimum su tutma kapasitesi üzerinden yapılacak hesaplamalar, solucan aktivitesi için daha uygun nem seviyesinin sağlanması açısından önemlidir.

Havalandırma nasıl sağlanmalı?

Organik atıklar ile beslenen solucan türleri, moleküler oksijeni solunumlarında kullanırlar ve moleküler oksijenin sınırlandırıldığı koşullarda aktiviteleri düşmekte ve moleküler oksijensiz koşullarda ise hayatta kalamazlar. Solucanın besinlerindeki yüksek yağ oranı veya aşırı nem gibi etkenler kötü havalandırmayla bir araya gelir. Moleküler oksijenin kesilmesi tehdidini meydana getirir. Böylece, solucan yataklığını da kapsayacak şekilde hatta bütün sistemde indirgen koşullar hakim olabilir ve ortam, moleküler oksijenin yeterli miktarda bulunmadığı bir duruma gelebilir. Vücut duvarından solunum yapan solucanlar havasız (moleküler oksijensiz) koşullara çok hassastırlar ve bu koşullarda kitlesel göç ederler. Bu nedenle ortamdaki moleküler oksijenin düzeyi yüzde 5’ten daha yüksek olmalı.

Sıcaklık kaç derece olmalı?

Türkiye’nin iklim koşullarında Eiseniafetida gibi tropikal olmayan türler için 250C sıcaklık, gelişim ve kokon atma için ideal olarak kabul ediliyor. Genellikle ısıtma problemi olan bölgeler için bu rakam 18-220C arasında tutuluyor. 90C’nin altında ve 300C’nin üzerindeki hava sıcaklığında ise solucan ölümleri görülüyor.

 Amonyak ve tuz kapsamı ne kadar olmalı?

Bitkisel ve hayvansal kökenli organik atıklar ile beslenen solucan türleri, amonyak ve tuz içeriğine karşı oldukça hassastır. Amonyak (veya amonyum) veya tuz içeriği yüksek olan organik materyal içerisinde (taze kümes hayvanı atıkları gibi) solucanlar hayatta kalamaz. Organik materyalin toplam amonyum içeriği (NH4-N) yüzde 0.1’den ve toplam eriyebilir tuz içeriği ise yüzde 0.5‘in altında olmalı. Organik atıkların bu seviyelerin üzerinde amonyum veya tuz içerir. Bu durumunda, ön kompostlama veya yıkama gibi uygulamalar yapılarak materyal solucanların tüketebileceği seviyeye getirilmiş olması gerekiyor.

 pH seviyesi ne olmalı?

Solucan gübresi yapımında kullanılan solucan türleri genellikle 5-9 arasındaki pH değerlerine toleranslıdır. Ortamın pH değeri ne kadar nötre yakınsa, gelişim o kadar hızlı olur. Solucanlar asidik ortamı, bazik ortamdan daha fazla tercih ederler.